Semen Analizi nedir?
Sperm sayımı testi olarak da bilinen semen analizi, bir erkeğin sperminin sağlığını ve yaşayabilirliğini analiz eder. Semen, ejakülasyon sırasında açığa çıkan spermi (artı diğer şeker ve protein maddeleri) içeren sıvıdır. Semen analizi sperm sağlığının üç ana faktörü ile ölçülür.
- Sperm sayısı
- Sperm şekli
- “Sperm motilitesi” olarak da bilinen Spermin hareketi
Doktorlar spermlerin sağlığı hakkında iyi bir fikir edinmek için genellikle iki veya üç ayrı sperm analizi yaparlar. Amerikan Klinik Kimya Derneği’ne (AACC) göre, testler en az yedi gün arayla ve iki ila üç ay boyunca yapılmalıdır. Sperm sayımı günlük olarak değişebilir. Sperm örneklerinin ortalama alınması en kesin sonucu verir.
Neden Semen analizi yapılır?
Erkek infertilitesini belirlemede önemlidir.
Çiftlerin gebe kalma problemleri yaşadığı durumlarda sıklıkla semen analizi yapılması önerilir. Test, bir erkeğin infertil olup olmadığını doktorun belirlemesine yardımcı olacaktır. Analiz ayrıca, düşük sperm sayımı veya sperm bozuklarının infertilitenin ardındaki neden olup olmadığını belirlemede yardımcı olacaktır.
Vazektomi başarısının kontrolü için
Vazektomi geçiren erkekler, spermlerinde sperm bulunmadığından emin olmak için semen analizine tabi tutulur. Vazektomide, testislerden penise sperm gönderen tüpler, kalıcı bir doğum kontrolü formu olarak kesilir ve mühürlenir. Bir vazektomi sonrası doktorlar genellikle spermin spermlerinde bulunmadığından emin olmak için erkeklerin üç ay boyunca ayda bir sperm analizi yapmasını tavsiye eder.
Varikosel kontrol amaçlı
Varikosel şüphesi bulunan ve operasyon planlanan kişilerin öncesinde mutlaka semen analizi yapması gerekmektedir. Varikosel operasyonu sonrasında da 3 ve 6. ayında yine semen analizi ile yapılan varikosel ameliyatının hem başarısı hemde sonuçları kontrol edilmiş olur.
Semen analizi için nasıl hazırlanılır?
Doktorunuz, semen analizi için hazırlamanız gerekenleri size bildirecektir. Doğru sonuçlar için bu talimatları takip etmek çok önemlidir.
En iyi semen örneğini almak için;
Testten en az 3 en fazla 5 günlük bir cinsel perhiz şartı vardır.
Testten iki ila beş gün önce alkol, kafein ve kokain ve esrar gibi uyuşturucular kullanmayın.
Doktorunuzla aldığınız ilaçları mutlaka belirtin. Semen analizi için semen numunesi vermeniz gerekir. Semen örneğini toplamak için çeşitli yöntemler olsa bile temiz bir örnek almak için mastürbasyon tercih edilir.
İyi bir test örneğine sahip olmak için iki ana faktör çok önemlidir. İlk olarak, sperm vücut sıcaklığının dışında çok tutulmamalıdır. Çok sıcak veya çok soğuk olursa, sonuçlar yanlış olur. İkincisi, semen verildikten sonra 30 ila 60 dakika içerisinde laboratuvara teslim edilmelidir.
Aşağıdakiler dahil bazı faktörler testi olumsuz etkileyebilir
- Spermisit ile temas eden meni
- Hasta olduğunuzda veya stres altında olduğunuzda test yapmak
- Laboratuvar teknisyeni hatası
- Numunenin kirlenmesi
- Sperm analizi ile ilişkili bilinen riskler yoktur.
Semen analizi sonuçları normal sınırlar içinde değilse; doktorunuz aşağıdaki maddeleri alıp almadığınızı düşünebilir, bu da sperm sayısını etkileyebilir:
- Alkol
- Kafein
- John’s wort gibi otlar
- Simetidin gibi sperm sayısını azalttığı bilinen ilaçların reçeteli ilaç kullanımı
- Eğlence amaçlı uyuşturucu kullanımı
- Tütün
Doğurganlığınızla ilgili endişeleriniz varsa, bu işin uzmanı androlog ve embriyologlar tarafından yapılan bir laboratuvar testi yaptırmanız en iyisidir. Bu size doğurganlığınızı daha kapsamlı bir değerlendirme sağlayacaktır.
Normal sonuç nedir?
Semen örneğiniz toplandıktan sonra, test sonuçlarınız, gittiğiniz laboratuvara bağlı olarak, 24 saat içinde hazır olmalıdır. Bir doktor sperm analizi test sonuçlarını incelediğinde, dikkate alınması gereken birçok faktör vardır. Vazektomi sonrası yapılan bir analiz, spermin varlığını araştırır, ancak doğurganlık sorunlarını araştırmak için yapılan analiz derinlemesine daha fazladır. Azospermi şüphesi olan hastalarda tek bir sperm bile anlamlıdır. Doktorunuz aşağıdaki sonuçların hepsini dikkate alacaktır.
Sperm Şekli (Morfoloji)
Sperm kalitesinin en önemli göstergelerinden biri de şeklidir. Merkezimizde sperm morfolojisi Kruger kriterlerine göre yapılmaktadır. Özel bir boyalarla spermin şekli (morfoloji) özellikleri incelenerek sperm örneğinin fertilite (dölleme) kapasitesi belirlenir. Bu boya sperm çekirdeğini kırmızı renkte, akrozom, boyun ve kuyruğu ise yeşil renkte boyar. Semende spermlerin % 4’ünden fazlasının normal şekle sahip olması gerekir. Eğer normal şekle sahip sperm sayısı % 4’den az ise bu durum doğal gebelik eldesi ve tüp bebek uygulamalarındaki başarıyı olumsuz yönde etkileyebilir.
Sperm şeklinin normal bir sonucu, spermin yüzde 50’sinden fazlasının normal olarak Bir laboratuvar sperm kafasında, boynunda ve kuyruğunda anormallikleri tanımlayabilir. Ayrıca spermin olgunlaşmamış olması ve bu nedenle bir yumurtayı etkili bir şekilde döllememesi de mümkündür.
Hareket (Motilite)
Motilite ve progresyon değerlendirmesi ışık mikroskopu ile 20X büyütmede WHO kriterlerine göre (World Health Organization,Laboratory Manual for the Examination of Human Semen and Sperm-Cervical Mucus Interaction. Cambridge University Press, 2010) en az 100 sperm sayılarak yapılır. Sayılan 100 spermin hareketli olanlarının yüzde olarak değeri, sperm motilitesini gösterir.
Progresyon 4 grupta sınıflandırılır:
+4: İleriye doğru hızlı hareketli
+3: Yavaş, doğrusal hareketli
+2: Yerinde hareketli
+1: Hareketsiz
Normal bir sonuç için, spermin yüzde 50’sinden fazlasının hareketli ve %32 nin (+3)+(+4) progresyona sahip spermlerin olması gerekmektedir.
pH
Normal bir sonuç elde etmek için pH seviyesi 7,2 ila 7,8 arasında olmalıdır. 8.0’den yüksek bir pH seviyesi, vericinin bir enfeksiyonu olduğunu gösterebilir. 7.0’dan daha az bir sonuç, örneğin kontamine olduğunu veya erkeğin ejakülasyon kanallarının yokluğunu gösterebilir.
Hacim
Normal bir sonuç için sperma hacmi 1,5 mililitreden büyük olmalıdır. Düşük bir sperm hacmi, bir yumurtayı döllemek için düşük miktarda spermi gösterebilir. Fazla sıvı hacmi, mevcut sperm miktarının seyreltildiği anlamına da gelebilir.
Sıvılaşma
Semen sıvıları 15 ila 30 dakika sürmelidir. Semen başlangıçta yoğun kıvamlı olsa da, sıvılaştırmak ya da sulu bir kıvama dönme yeteneği spermin hareket etmesine yardımcı olur. Semen 15 ila 30 dakika içinde sıvılaşmazsa, fertilite etkilenebilir. Sıvılaşma süresine göre viskozite derecesi değerlendirilir.
Sperm sayısı (Konsantrasyon)
Normal semen analizinde sperm sayımı 15 milyon ila 200 milyon arasında olmalıdır. Bu sonuç aynı zamanda sperm yoğunluğu olarak da bilinir. Bu sayı düşükse, infertilite için uzmana danışılmalıdır.
Görünüm
Görünüm beyazımsı gri ve opalesan olmalıdır. Kırmızı-kahverengi renk tonuna sahip olan semen, kanın varlığına işaret edebilirken, sarı renk tonu sarılık ya da ilaç yan etkisi olabilir.
Anormal sonuç ne anlama geliyor?
Anormal sperm yumurtalara ulaşmakta ve nüfuz etmekte zorlanır ve bu da gebe kalmayı zorlaştırır. Anormal sonuçlar aşağıdakileri gösterebilir:
- Kısırlık
- Enfeksiyon
- Hormonal dengesizlik
- Diyabet gibi hastalık
- Gen kusurları
- Radyasyona maruz kalma
Sonuçlarınız anormal seviyelerde gelirse, doktorunuz muhtemelen ek testler yapmanızı önerebilir. Bu testler şunları içerir:
- Genetik testler
- Hormon testi
- Boşalma sonrası idrar tahlili (Retrograd)
- Testislerden bir doku örneği almak
- Anti-sperm bağışıklık hücreleri testi
Semen analizi sonrası değerlendirme
En kesin sonuç veren bir semen analizi, çoklu örneklerin dikkatli bir şekilde toplanması ve analiz edilmesini gerektirir. Test, doğurganlığınızı etkileyen faktörleri belirlemenize yardımcı olabilecek çeşitli bilgiler sağlayabilir. Test sonuçlarınız anormal ise, doktorunuz doğurganlık uzmanı görmenizi tavsiye edebilir.
Normal referans değerleri
Dünya Sağlık Örgütü 2010 kriterlerine göre normal semen analizi bulguları aşağıda belirtilmektedir;
Volüm : 1.5 ml
ml’de sperm sayısı : 15 milyon/ml.
Total sperm sayısı : 22.5 milyon/ejakülat
Motilite : % 40
Progressif Motilite : %32
Normal morfoloji (Kruger) : >=%4
Yuvarlak hücreler : < 1 milyon/ml.
Sperm DNA hasarı ölçümü rutin standart değerlendirmede yer almamakla birlikte açıklanamayan infertilite, aşırı sigara tüketim öyküsü, başarısız IVF siklusları varlığında gerçekleştirilmelidir.
Spermiyogram Sonuçlarının Yorumlanması
Normospermi | Sperm değerlerinin normal aralıklarda olması |
Oligospermi | Sperm sayısının normal değerlerden düşük olması |
Astenospermi | Sperm hareketliliğinin normal değerlerden düşük olması. |
Teratospermi | Normal şekilli sperm oranının normal değerlerden düşük olması |
Oligo-astenospermi | Sperm sayı ve hareketliliğinin normal değerlerden daha düşük olması |
Asteno-teratospermi | Sperm hareketliliği ve şeklinin normal değerlerden düşük olması |
Oligo-asteno-teratospermi | Sperm sayı, hareketlilik ve şeklinin normal değerlerden düşük olması |
Şiddetli oligo-asteno-teratospermi | Sperm sayısının 5 milyon/ml dan küçük olması aynı zamanda sperm hareketliliğinin düşük ve şeklinin anormal olması |
Azospermi | Ejakülat örneklerinde hiç sperm gözlenmemesi |
Virtual Azospermi (Kriptozoospermi) | Kişiye ait bazı örneklerde çok az sayıda (<100bin/ml) sperm saptanırken, bazı örneklerde ise hiç sperm görülmemesi |
Total immotil sperm | Semendeki tüm spermlerin hareketsiz olması |
No Comments